DENİZ TEKİN
Irak’ta Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde görev yapan gazetecileri taşıyan bir aracın SİHA'yla hedef alınması sonrası görüşlerini paylaşan gazetecilik örgütleri, hem Irak hem Suriye’de görev yapan gazetecilerin silahlı hava araçlarının hedefinde olduğunu söylüyor.
Süleymaniye kentine bağlı Seyîdsadiq'te 23 Ağustos’ta gerçekleşen SİHA saldırısında gazeteciler Gülistan Tara ve Hêro Bahadîn hayatını kaybetti. Chatr Production Medya Şirket Sorumlusu Rêbin Bekir’in de olduğu altı gazeteci ise yaralandı.
Ancak bu bölgedeki ilk saldırı değil.
Irak ve Suriye'de son iki yılda dört SİHA’lı dört ayrı saldırıda beş gazeteci hayatını kaybetti, en az dört gazeteci ve basın çalışanı yaralandı. Ayrıca Jineoloji Dergisi Editörü ve akademisyen Nagihan Akarsel, 2022 yılında yine Süleymaniye'de uğradığı silahlı saldırıda öldürüldü.
Türkiye’de ve yurtdışındaki basın meslek örgütleri de özellikle Kürt gazetecilerin görev yaptığı bu bölgelerde artan ölümler hakkında endişeli. Dicle Fırat Gazeteciler Derneği (DFG) Eş Başkanı Dicle Müftüoğlu, Irak ve Suriye’de gazetecilerin bilinçli olarak gerçeklerin üstünü örtmek amacıyla katledildiğini söylüyor.
Kürdistan Bölgesel Yönetimi merkezli Metro Center Gazeteci Haklarını Koruma Merkezi (MCJR) Başkanı Rahman Xerib ise gazetecilere yönelik bu saldırıların BM Güvenlik Konseyi'ne taşınması çağrısında bulunuyor.
Chatr Multimedya Prodüksiyon Şirketi Başkanı Kamal Hamaraza CPJ'ye yaptığı açıklamada gazetecilerin SİHA saldırısına uğradıkları sırada haber takibinde olduklarını söyleyerek, “Kürdistan bölgesindeki operasyonlar ve ihlalleri sürekli olarak haberleştirdiğimiz için Türk saldırılarının tehditleriyle karşı karşıyayız” dedi.
23 Ağustos’ta yapılan saldırıyı kınayan Uluslararası Gazeteciler Federasyonu (IFJ), Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) ve Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) ise Türk ve Iraklı yetkililerden bu cinayetlerin aydınlatılması ve gazetecilerin çalışmaları nedeniyle hedef alınıp alınmadığının kapsamlı şekilde soruşturulması çağrısında bulundu.
Türk Silahlı Kuvvetleri, Irak Kürdistan Bölgesi ve Kuzeydoğu Suriye’de uzun yıllardan beri sınır ötesi askeri operasyonlar yapıyor. Bu operasyonlarla SİHA’lar ve savaş uçakları yaygın olarak kullanılıyor. Kürt gazetecilere yönelik saldırılardan sorumlu tutulan Türkiye ise şu ana kadar bununla ilgili açıklama yapmadı.
‘Irak gazetecilik faaliyetleri için en tehlikeli ülke’
Süleymaniye’de faaliyet yürüten Metro Center Gazeteci Haklarını Koruma Merkezi Başkanı Rahman Xerib, Irak’ın basın özgürlüğü sıralamasında 180 ülke arasında 167 sırada yer aldığının altını çizdi.
Irak Kürdistan Bölgesi'nde çalışan gazetecilerin Türk silahlı kuvvetleri tarafından sık sık hedef alındığını dile getiren Xerib, “Kürdistan Bölgesi'ndeki medya ekiplerinin Türk ordusu tarafından tekrar tekrar hedef alınması, bu insan hakları ihlallerine göz yumulması ve faillerinin hesap vermemesi, Irak ve Kürdistan hükümetlerine çok pahalıya mal olacak ve bunun olumsuz etkileri küçümsenemeyecek” diye konuştu.
Gazetecilerin hedef alınmasının insanların bölgede neler olup bittiğini bilme haklarına, uluslararası sözleşmelere, Irak anayasasına ve bölge yasalarına aykırı olduğunu belirten Xerib, Türkiye’nin bu ihlallere ortak olduğunu söyledi.
Gazetecilere yönelik bu saldırıların BM Güvenlik Konseyine taşınması çağrısı yaptı
Basın ve ifade özgürlüğü, barışçıl sivil gösteri hakkının uluslararası ve yerel yasalarla güvence altına alındığının altını çizen Xerib, “Bir hukuk devleti, Türk ordusunun yasadışı askeri operasyonları ve sivilleri öldürme eylemlerini görmezden gelemez. Egemen bir devletin bunu kabul etmesi gerçekten utanç vericidir” diye belirtti. Xerib, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ni hem de Irak hükümetinin gazeteciler ve sivil vatandaşlara yönelik bu ihlalleri engellemek için diplomatik bütün yollarla Türkiye’ye baskı yapmasını, Irak’ın egemenliğine yönelik ihlalleri durdurmak için BM Güvenlik Konseyi'ne başvurması çağrısında bulundu.
‘Gerçeğin üstünü örtmek için gazeteciler katlediyor’
Dicle Fırat Gazeteciler Derneği (DFG) Eş Başkanı Dicle Müftüoğlu Irak ve Suriye’de gazetecilere yönelik bu saldırının ilk olmadığını hatırlatarak, “Bu katliamların aslında birbirinden bağımsız olmadığını dile getirmek lazım. Burada Türkiye’nin her iki bölgeye dair yani Kürdistan'ın her iki parçasını yönelik ciddi saldırıları var. Bu nedenle orada çok ciddi hak ihlalleri ve bir savaş gerçekliği var. O bölgede çalışan gazeteciler, var olan hak ihlallerini, saldırıları ve halkın buna karşı duruşunu, direnişini kamuoyuna yansıttıkları için hedef alındıklarını biliyoruz. Yani bu ihlalleri perdelemek, gerçeğin üstünü örtmek için gazeteciler katlediliyor” dedi.
Araçta sivillerin olduğunun bilinmeme ihtimali olmadığını söyleyen Müftüoğlu, saldırının bilinçli olduğunu söyledi. Müftüoğlur ayrıca saldırıların hem uluslararası hukuk hem de Türkiye'nin, Irak’ın ve Suriye'nin anayasalarına aykırı olduğunu belirtti.
Müftüoğlu ayrıca Kürt gazetecilerin saldırılar konusunda yalnız bırakıldığını belirterek şunları söyledi:
”Filistin'de İsrail arasındaki savaşta da yaşanıyor. İsrail orada çok sayıda gazeteciyi hedef alıyor ve katlediyor. Buna dair ciddi tepkiler var ama söz konusu Kürt gazeteciler, Kürdistan'daki gazeteciler olunca ona dair tepkiler ne yazık ki sınırlı ya da ‘amalı’, ‘fakatlı’ oluyor.”
“Gazeteciliği, gerçeği ve halkın haber alma hakkını savunmalıyız” diyen Müftüoğlu, saldırılara karşı birlikte mücadele çağrısı yaparak, “Aksi halde bu saldırılar artacak ve hukuksuzluklar devam edecektir” dedi.
Son iki yılda gazetecilere yönelik saldırılar
Irak'ın Kürdistan Bölgesi ve Kuzeydoğu Suriye (Rojava) gibi çatışmalı bölgelerde gazeteciler ciddi risk altında. 2022-2024 yılları arasında yaşanan saldırılarda altı gazeteci hayatını kaybetti, en az dört gazeteci de yaralandı.
Süleymaniye kentinde Chatr Medya Şirketi'ne ait bir araca 23 Ağustos 2024’te droneli saldırı düzenlendi. Araçta bulunan gazeteciler Gülistan Tara ve Hêro Bahadîn hayatını kaybetti, prodüksiyon sorumlu Rêbîn Bekir de yaralandı.
8 Temmuz 2024’te Irak’ın Şengal ilçesindeki SİHA'larla yapılan bir saldırıda, Çira FM muhabiri Murad Mîrza hayatını kaybetti, Çira TV muhabiri Medya Hasan yaralandı.
Kuzeydoğu Suriye'deki Kamışlo (Qamışlo) - Amude arasında 23 Ağustos 2023'te düzenlenen SİHA saldırısında JIN TV'ye ait bir araç hedef alındı.Aracın sürücüsü Necmeddin Faysal hayatını kaybetti, gazeteci Delila Egid ağır yaralandı.
TSK'nın Kuzey ve Doğu Suriye'ye yönelik 20 Kasım 2022'de düzenlediği hava operasyonunda, haber takibinde olan Hawar Haber Ajansı (ANHA) muhabiri Îsam Abdullah hayatını kaybetti, Stêrk TV muhabiri Mihemed Ceradê ise yaralandı.
Jineoloji Araştırma Merkezi Üyesi ve Jineoloji Dergisi Editörü Akademisyen Nagihan Akarsel, 4 Ekim 2022’de Irak’ta Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ndeki Süleymaniye’de uğradığı silahlı saldırıda hayatını kaybetti.
