Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin 1459. İnsan Hakları Toplantısı başladı

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının icrasını denetleyeceği 1459. İnsan Hakları Toplantısı bugün başladı. Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA), 9 Mart’a kadar sürecek toplantıda denetlenecek dava grupları arasında bulunan Türkiye’den iki farklı dava grubunda Bakanlar Komitesi’ne Kural 9.2. Bildirimi yaptı.

İfade özgürlüğü ihlalleri devam ediyor

Beş farklı dava grubunu içinde barındıran ve “Ifade Özgürlüğü Grubu” olarak da bilinen gruba yapılan bildirimde Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Terörle Mücadele Kanunu'nun (TMK) çeşitli maddelerinin “özgürlük ve güvenlik hakkı (AİHS 5. madde)”, “ifade özgürlüğü (AİHS 10. madde)” ve “toplantı ve dernek kurma özgürlüğü (AİHS 11. madde)” ihlallerine sebep olmaya devam ettiği dava takip verileri üzerinden Komite ile paylaşıldı.

Başvuru no.	Dava grubu	Karar tarihi  (öncü dava için)	Kesinleşme tarihi  (öncü dava için)	İhlale sebep olan kanun maddesi ve ihlal
27520/07	Altuğ Taner Akçam Grubu	25/10/2011	25/01/2012	TCK 301- (AİHS 10. madde ihlali)
75510/01	Artun ve Güvener Grubu	26/06/2007	26/09/2007	TCK 125/3(a) ve TCK 299 (AİHS 10. madde ihlali)
41226/09	Işıkırık Grubu	14/11/2017	09/04/2018	TCK 220/6- 7 ve TMK 7/2 (AİHS 10. ve 11. madde ihlali)
38270/11	Nedim Şener Grubu	08/07/2014	08/10/2014	CMK 100  (AİHS 5. ve 10. madde ihlali)
51962/12	Öner ve Türk Grubu	31/03/2015	30/06/2015	TMK 6/2, 7/2, TCK 215, 216 (AİHS 10. madde ihlali)

MLSA bildiriminde Komite'nin defaatle çağrı yapmasına rağmen yasal mevzuatta değişiklik yapılmadığı, yıllar önce yapılan değişikliklerin ise ihlallerin önüne geçmek konusunda bir çözüm sağlamadığına dikkat çekilerek TCK 125, 216, 299 ile TMK 6/1 ve 7/2 gibi bazı kanun maddelerinin ifade özgürlüğünü kısıtlamak için daha fazla kullanıldığı belirtildi. Yetkililerin “Türkiye’de gazetecilik faaliyetleri cezai soruşturma konusu yapılmıyor” şeklindeki argümanının gerçeklikten uzak olduğunun altı çizilerek son 9 ayda 25 gazetecinin mesleki faaliyetleri gerekçe gösterilerek tutuklandığı Komite'nin değerlendirmesine sunuldu. Savcılık ve mahkemelerin AİHM’in “Sözleşme'nin ruhuna aykırı” değerlendirmesi yaptığı Vedat Şorli kararının dikkate alınmayarak TCK 299 (“cumhurbaşkanına hakaret”) uyarınca yurttaşlara dava açıldığı ve ceza verildiği belirtilen bildirimde cezaevinde 49 gün tutulan gazeteci Sedef Kabaş örneği üzerinden TCK 299’un giderek daha fazla “özgürlük ve güvenlik hakkı (AİHS 5. madde)” ihlallerine yol açtığı paylaşıldı. MLSA, Komite’den dava gruplarını nitelikli izleme prosedürü kapsamında izlemeye devam etmesini, dava gruplarını daha sık ele almasını, yetkililere gerekli yasal düzenlemeleri yapmaları konusunda ısrarla çağrı yapmaya devam etmelerini talep etti. Bu ve diğer taleplere ek olarak MLSA, dava gruplarındaki AİHM kararlarının ortalama 10 yıldır uygulanmayı beklediğini hatırlatarak Komite Başkanı’nın Adalet Bakanlığı’na mektup göndermesini talep etti. MLSA’nın “İfade Özgürlüğü Grubu”na yaptığı bildirime buradan erişilebilir.

Barışçıl toplantı ve gösteriler keyfi şekilde yasaklanıyor, engelleniyor

Barışçıl toplantı ve gösteri hakkı ihlallerini ilgilendiren Oya Ataman Grubu'na yapılan bildirimde AİHM’in birçok kararında tespit ettiği hak ihlallerinin artarak devam ettiği dava takip verileri kullanılarak Komite ile paylaşıldı. Bildirimde 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu başta olmak üzere yasal mevzuatta 16 yıldır yapılmayan değişikliklerin keyfi yasakla ve engellemelere imkan vermeye devam ettiği ve makbul kabul edilmeyen toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin kriminalize edildiği Komite ile paylaşıldı. Bu bağlamda, ayrımcı uygulamaların Cumartesi Anneleri/İnsanları’nı ve Onur Haftası etkinliklerini özellikle hedef aldığı vurgulandı. Komite'den dava grubunu nitelikli izleme prosedürü ile izlemeye devam etmesi ve dava grubunu daha sık değerlendirmeye almasının yanı sıra hak ihlallerinin önüne geçecek mevzuat değişikliklerinin hükümetten kararlı bir şekilde talep etmesi istendi. MLSA’nın Oya Ataman Grubu’na yaptığı bildirime buradan ulaşılabilir. MLSA, 27 Şubat’ta Avrupa Uygulama Ağı’nın (EIN) daveti ve desteği ile düzenlenen toplantıda Bakanlar Komitesi’ni ayrıca bilgilendirmişti.

Kural 9.2. nedir?

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin 10 Mayıs 2006 tarihinde gerçekleştirdiği 964. Toplantısı’nda kabul ettiği kurallar içerisinde yer alan Kural 9.2., Komite’nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının icrasını denetlerken sivil toplum kuruluşları tarafından sunulan değerlendirmeleri de dikkate almasına imkan verir. Bu kural kapsamında sivil toplum kurumları icrası denetlenen dava gruplarına bildirim yapabilir. Kurallara buradan erişilebilir.