Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının icrasını denetlediği 1459. İnsan Hakları Toplantısı’nı tamamladı. 46 üye ülke aleyhine verilen AİHM kararlarının uygulanma durumunu denetleyen Komite, Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği’nin (MLSA) Kural. 9.2. Bildirimi yaptığı “İfade Özgürlüğü” ve Oya Ataman dava grupları hakkındaki kararlarını bugün yayınladı. İhlallere sebebiyet veren ilgili kanun maddelerinde değişiklikler yapılması çağrısını yineleyen Komite, dava gruplarının izlenmesine devam etme karar aldı.
İfade Özgürlüğü Grubu: Gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı
Komite, Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Terörle Mücadele Kanunu’nun (TMK) çeşitli maddelerinin “özgürlük ve güvenlik hakkı (AİHS 5. madde)”, “ifade özgürlüğü (AİHS 10. madde)” ve “toplantı ve dernek kurma özgürlüğü (AİHS 11. madde)” ihlallerine sebebiyet verdiğine yönelik AİHM kararlarını içeren ve “Ifade Özgürlüğü Grubu” olarak da bilinen dava grubunun nitelikli izleme prosedürü kapsamında izlenmesine devam edilmesine ve dava grubunun Mart 2024’teki toplantıda tekrar ele alınmasına karar verdi. Komite ayrıca hükümetten dava gruplarına güncellenmiş ve kapsamlı faaliyet planı sunmasını istedi.TCK’nın 125. ve 301. maddelerinde değişiklik yapılması çağrısını yineleyen Komite, TCK’nın 299. maddesinin AİHM içtihatları gözetilerek kaldırılması talebini de tekrarladı. Komite, bu maddelerin kullanıldığı soruşturma ve yargılamaların boyutunun endişe verici olduğunun altını çizdi.Anayasa Mahkemesinin (AYM), TCK’nın 220/6 maddesinin “yasallık” ölçütüne uymadığı tespitini içeren Hamit Yakut kararının üzerinden bir yıl geçmesine rağmen yerine getirilmemesini üzüntüyle karşıladığını belirten Komite, TCK 220/6 ve 220/7’nin sebebiyet verdiği hak ihlallerinin giderilmesi için AYM ve AİHM içtihatlarına uygun yasal değişikliklerin yapılması yönündeki talebini yineledi.Komite, hükümeti Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 100. maddesinin uygulanması konusunda somut ve sonuç odaklı tedbirler almaya ve adli makamların suç işlendiğine dair şüpheyi destekleyecek kuvvetli deliller olması durumunda tutuklama kararları almalarını sağlamaya çağırdı.Komite, AİHM’in İlker Deniz Yücel başvurusunda tespit ettiği Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 5. maddesinin ihlalinin engellenmesi konusunda alınan ya da alınması planlanan tedbirler konusunda hükümetten bilgi talep etti.
Oya Ataman Grubu: Genel geçer yasaklar ve barışçıl gösterileri kriminalize etme eğilimi devam ediyor
Komite, barışçıl toplantı ve gösteri hakkı ihlallerini ilgilendiren Oya Ataman Grubu’ndaki AİHM kararlarının icrasının nitelikli izleme prosedürü kapsamında izlenmesine devam edilmesine ve dava grubunun Mart 2024’teki bir sonraki toplantıda tekrar ele alınmasına karar verdi.Kararında, AİHM’in barışçıl gösteri ve toplantı yürüyüşleri düzenleme hakkının ihlal edildiğine yönelik 70’ten fazla hükmünü ilgilendiren dava grubunun 15 yıldan fazla süredir icra beklediğinin altını çizen Komite, barışçıl gösteri ve toplantı yürüyüşleri düzenleme hakkının kullanılabilmesi için elzem olan mevzuat değişikliklerinin defaatle çağrı yapılmamasına rağmen halen yapılmamış olmasını üzüntüyle karşıladığını belirtti. Komite, hükümetin sunduğu İnsan Hakları Eylem Planı’nda da bu yönde bir değişiklik taahhüdüne yer verilmediğinin altını çizerek yetkilileri gerekli yasal değişiklikleri yapmaya çağırdı.Komite, AYM’nin barışçıl gösteri ve toplantı yürüyüşleri düzenleme hakkının kullanılabilmesi yönünde son dönemlerde geliştirdiği olumlu içtihadın yasal mevzuat değişikliği ihtiyacına alternatif olamayacağını belirterek ilk derece mahkemelerinin yakın tarihlerde verdiği kararların mevcut yasaların yetkililere genel geçer yasaklar ile barışçıl toplantı ve gösteri yürüyüşleri düzenleme hakkını engellemeye devam etme, barışçıl toplantı ve gösteri yürüyüşlerini orantısız güç uygulayarak dağıtma ve bu hakkı kullananları kriminalize etme imkanı verdiğini gösterdiğine dikkat çekti.*Bu işin hakları, Atıf-Gayriticari (CC BY-NC) Lisans ile kısmen saklıdır. Bu iş, MLSA’ya atıf ile ve ticari olmayan amaçlar ile kullanılıp dağıtılabilir.
Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) haber alma hakkı, ifade özgürlüğü ve basın özgürlüğü alanlarında faaliyet yürüten bir sivil toplum kuruluşudur. Derneğimiz başta gazeteciler olmak üzere mesleki faaliyetleri sebebiyle yargılanan kişilere hukuki destek vermektedir.
