Clooney Vakfı: Veysel Ok’un yargılanması ifade özgürlüğü ihlali
İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nin karnesinde adil yargılama notu “D” olarak geçti
Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) Eş-Direktörü Veysel Ok’un “yargı organlarına hakaret” suçlamasıyla yargılandığı dava hakkında Adalet için Clooney Vakfı (CFJ) tarafından hazırlanan bağımsız gözlem raporu yayımladı.
CFJ’nin dava gözlem projesi TrialWatch kapsamında eski BM İnsan Haklarını Koruma ve Destekleme Özel Raportörü olan Avrupa Üniversite Enstitüsü’nden Profesör Martin Scheinin tarafından hazırlanan raporda Ok’un yargıya yönelik eleştirileri yüzünden ceza almasının “koruma altında olan ifade özgürlüğünü ihlal ettiği ve gerekli olmadığı” sonucuna ulaşıldı.
Ok, 2015 yılında verdiği bir röportajda Sulh Ceza Hakimliklerini eleştirmesi sonucu İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde Türk Ceza Kanunu’nun 301. maddesi kapsamında “yargı organlarını aşağılamak” suçundan 5 ay hapis cezasına çarptırılmıştır.
TrialWatch kapsamında duruşmaları izleyen CFJ raporunda hâkimin sanığın görüşlerini önemsemediğine, tarafsız davranmadığına ve böylece masumiyet karinesini ihlal ettiğine dikkat çekildi.
Raporun sonuç kısmında, şöyle denildi: “Sonuç olarak, Ok’un yargılanmasının ve hüküm almasının amacı yargının hak ve itibarını ve yargı kurumuna güveni korumak olsa da, getirilen kısıtlama koruma altında olan ifade özgürlüğünü ihlal etti ve gereksizdi. Buna ek olarak, Ok’un yaptığı yorumların gerekçeli niteliği göz önüne alınırsa, başka bir “suç” işlemesi halinde infaz edilebilecek olan ertelemeli bir hapis cezasının verilmesinde cezanın orantılı olup olmadığını gerektiği gibi değerlendirdiğinin kanıtlanabilmesi için mahkemenin adil yargılama gerekliliklerine tam olarak uyması gerekirdi. Ok, yargı sistemine yönelik sorunlara dair kamuya açık olarak yaptığı eleştiriler nedeniyle adil yargılama gereksinimleri ihlal edilerek hüküm giydiği için, ifade özgürlüğü hakkı ihlal edilmiştir.”
Rapor ayrıca 301. maddenin demokratik bir toplumda ifade özgürlüğünü aşındırma riski taşıdığını ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) bu noktayı kararlarında birçok kez vurguladığını hatırlattı.
Dava adil yargılama hakkında sınıfta kaldı
Yargı sistemindeki sorunları eleştiren uzman bir avukatın adil yargılanma hakkından mahrum bırakılarak cezalandırılmasıyla ifade özgürlüğünün ihlal edildiğini vurgulayan Scheinin, dava sürecine D notu verdi. Rapora göre uluslararası standartlar göz ardı edilerek davanın olumsuz veya kritik bir kararla sonuçlanması, söz konusu davanın D olarak notlandırılmasına sebep oluyor. Uluslararası standartlara en uygun şekilde yürütülen davalar A alırken, standartların en ağır şekilde ihlal edildiği davaların notu ise F olarak değerlendiriliyor.
Rapor Anayasa Mahkemesi’ne sunulacak
MLSA avukatları, dava sonucunun ifade özgürlüğü hakkı ihlali olduğu gerekçesiyle 18 Kasım 2019 tarihinde tarihinde Veysel Ok adına Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) başvurdu. Başvuruda, ifade ve basın özgürlüklerini koruma altına alan Anayasa 25., 26. ve 28. maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 10. maddesi kapsamında korunan ifade özgürlüğünün ihlal edildiği vurgulandı. Ayrıca temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılmasını yasaklayan Anayasanın 14. maddesi ile haklara getirilecek kısıtlanmaların sınırlanması ile ilgili AİHS 18. maddesinin de ihlal edildiği başvuru dilekçesinde belirtiliyor. 18. madde, davaların hukuk dışı ve siyasi sebeplerle açılmasını yasaklıyor.
MLSA, devam eden başvuruya esas alınmak üzere CFJ raporunun bir örneğini AYM’ye gönderecek.
İngilizce rapora buradan ulaşabilirsiniz.