Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın 29 Nisan 2023 tarihinde gerçekleştirdiği 944. hafta buluşmasına yönelik polis müdahalesini insan hakları örgütleri olarak Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) standartlarına riayet ederek gözlemledik ve yaşanan ihlalleri raporladık. Hakikat Adalet Hafıza Merkezi ve Uluslararası Af Örgütü ile birlikte yürüttüğümüz bu ortak izleme çalışmasını, Galatasaray Meydanı üzerindeki hukuki dayanaktan yoksun abluka kaldırılana kadar her hafta sürdürmeyi planlıyoruz. 6 Mayıs günü de Cumartesi Anneleri/İnsanları’na yönelik hukuksuz engellemeleri gözlemlemek ve belgelemek adına orada olacağız.
Maside Ocak ve Gülseren Yoleri’nin bireysel başvurularını karara bağlayan Anayasa Mahkemesi, Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın 25 Ağustos 2018 tarihinde düzenlenen 700. hafta buluşmasının Beyoğlu Kaymakamlığı tarafından yasaklanmasının ve polisin sert müdahalesinin “toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlali” olduğuna hükmetmişti. O gün gözaltına alınanlar arasında bulunan ve hakkında “2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet” iddiasıyla üç yıla kadar hapis istemiyle dava açılan kayıp yakını Maside Ocak’ın ve o gün polis müdahalesine maruz kalan İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Başkanı Gülseren Yoleri’nin bireysel başvurularını değerlendiren AYM, Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın “gözaltında kaybedilen yakınlarının bulunması ve kamuoyunda farkındalık yaratılması için oturma eylemi düzenlemek istemesinin demokratik bir toplumda saygı ile karşılanması gerektiği” tespitinde de bulundu. AYM kararlarına rağmen Galatasaray Meydanı halen polis ablukası altında.
► Gözlem raporunu okumak için tıklayınız.
‘Uygulama, gözaltı işlemi olarak dahi değerlendirilemeyecek şekilde hukuka aykırı’
Buluşma öncesinde kolluk güçleri tarafından alınan önlemleri ve gözaltı işlemi sırasında yaşananları detaylı bir şekilde belgeleyen raporun satır başları şöyle:
Kayıp yakınları ve hak savunucularından oluşan grup henüz toplanmaya dahi başlamadan önce polis çemberi oluşturulduğu gözlemlendi, bu sırada bir polis aracından “dağılma” anonsu yapılmaya başlandı. Söz konusu anonsun dört kez üst üste tekrarlandığı duyuldu. Sahada ve bilahare incelenen görüntülerde anons öncesinde gruba herhangi bir yasak kararı tebliğ edilmediği gözlemlendi.
Gözaltına alınanlar arasından iki kişinin gözaltı aracına ters kelepçeli şekilde bindirildiği gözlemlendi. Daha sonra bu kişilerin aleni arama ve Zübeyde Tepe’ye uygulanan orantısız güce tepki gösteren Ayşe Tepe ve Fırat Akdeniz olduğu, kelepçelerin götürüldükleri Bayrampaşa Devlet Hastanesi’nde açıldığı öğrenildi.
Gözaltı işlemi sonrasında polis merkezinde tutulan kimlik tespit tutanağında “24 Kasım 2022 tarihli Genel Emir yazısına istinaden 5442 sayılı İl İdare Kanunu uyarınca İstiklal Caddesi tamamı üzerinde tüm etkinlik, toplantı ve gösteri yürüyüşü ve benzer organizasyonların yasak olduğu” ibaresi geçiyordu. Bu ibare ve bahsi geçen Genel Emir yazısı incelendiğinde Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın barışçıl toplantısının 13 Kasım 2022 tarihinde İstiklal Caddesi’nde gerçekleştirilen bombalı saldırıdan 11 gün sonra yayınlanan ve bir yasaklama kararı niteliğinde olmayan genel emir uyarınca engellendiği anlaşıldı. Halihazırda Beyoğlu Kaymakamlığı tarafından verilmiş bir yasak kararı bulunmuyor.
Gözaltına alınan 25 kişinin kimlik tespit işlemlerinin tamamı gözaltı aracında yapıldı. Gözaltına alınanlara ilişkin Savcı tarafından ifadeleri dahi alınmadan serbest bırakılmaları talimatı verildi. Gözaltının amacı, isnat edilen suçlamaya ilişkin kişinin ifadesinin alınması ve konuya dair açıklama yapmasının sağlanmasıdır. Ancak Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın sağlık kontrollerinin yapılmasından sonra Vatan Emniyet bahçesinde araç içerisinde kimlik tespitlerinin yapılarak serbest bırakılmaları gözaltı işlemi olarak dahi değerlendirilmeyecek bir şekilde hukuka aykırıdır.
Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) haber alma hakkı, ifade özgürlüğü ve basın özgürlüğü alanlarında faaliyet yürüten bir sivil toplum kuruluşudur. Derneğimiz başta gazeteciler olmak üzere mesleki faaliyetleri sebebiyle yargılanan kişilere hukuki destek vermektedir.
