DENİZ TEKİN
Diyarbakır’da 2017 yılında medyada cinsiyete dayalı ayrımcılığa karşı çalışmalar yapmak üzere platform kuran kadın gazeteciler, Mezopotamya Kadın Gazeteciler Derneği'ni kuruyor. Kuruculardan Roza Metina, “Eşitsizliğin fazlasıyla var olduğu bir ülkede kadın gazetecilerin medyada var olma mücadelesi açısından MKG’nin kurulması cesaret verici bir öneme de sahip” dedi.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Kasım 2022’de açıkladığı verilere göre, Türkiye’de gazete ve dergilerde çalışan 35 bin 134 gazeteci ve basın çalışanından sadece 9 bin 702’si kadın. Basın İlan Kurumu’nun açıkladığı ‘2022 yılı Basın Çalışanları İstatistikleri’ne göreyse resmi ilan alan 964 gazetede çalışan 6 bin 687 kişinin, sadece 2 bin 368’ini kadın. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, Türkiye’de 31 Aralık 2020 itibariyle 15 bin 148 basın kartı sahibinden yalnızca yüzde 25’inin (3 bin787) kadın olduğunu açıkladı. Gazetecilikte Kadın Koalisyonu’nun (CFWIJ) kadın gazetecilerin maruz bırakıldığı hak ihlallerine ilişkin hazırladığı rapordaysa 2023 yılının ilk 3 ayında Türkiye’nin, İran ve Çin’den sonra en çok kadın gazetecinin hapsedildiği üçüncü ülke olduğu tespit edildi.
Kadın gazeteciler tüm meslektaşları gibi gazetecilik mesleğinin zorluklarıyla, basın ve ifade özgürlüğüne karşı kısıtlamalarla mücadele ederken, bir taraftan da cinsiyet eşitsizliğinin köklü ve derin olduğu medyada var olma mücadelesi veriyorlar. Hem cinsiyet eşitsizliğinden kaynaklana adaletsizliğe karşı mücadele etmek hem de devletin sansür ve baskı politikalarına karşı mesleki dayanışmayı örgütlemek üzere Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kapatılan haber ajansları, radyo ve televizyonlarda çalışan kadın gazeteciler, yaklaşık altı yıl önce Diyarbakır’da bir araya geldi. Bu çabanın sonucunda önce 3 Mayıs 2017 tarihinde Mezopotamya Kadın Gazeteciler Platformunu (MKGP) kuruldu.
Dernek hak ihlallerini izleyecek
Platform çatısı altında örgütlenen kadın gazeteciler şimdi de dernek kuruyor. Kuruluşu, Özgür Gündem gazetesinin ilk kadın yayın yönetmeni olan ve 1997 yılında Güney Kürdistan’daki bir çatışmada hayatını kaybeden Gurbetelli Ersöz’ün ölüm yıldönümü olan 7 Ekim’de ilan edilecek Mezopotamya Kadın Gazeteciler Derneği (MKG), kadın gazetecilere yönelik hak ihlallerini izleyerek, savunuculuk ve raporlama faaliyetlerini sürdürecek. Dernek ayrıca toplumsal cinsiyet eşitliğine dayanan bir medya ortamını güçlendirmek, toplumsal cinsiyet eşitliği odaklı habercilik anlayışını yaygınlaştırmak, eril, cinsiyetçi dilin yerine eşitlikçi bir dil yapısını oturtmak için çalışacak.
MKG’nin kurucularından olan Roza Metina, Türkiye’de gazetecilik açısından vahim tablo olduğunu belirterek, kadın gazetecilere yönelik baskı ve hak ihlallerinin yoğun yaşandığı bir dönemden geçtiklerini söyledi. Ancak, güçlü örgütlülük ve mesleki dayanışmayla basına yönelik baskılarla mücadele edilebileceğini belirten Metina, kadın gazetecilerin neden dernekleşmeye gittiğini şu sözlerle açıkladı:
“Türkiye’de medyanın önemli bir bölümünde cinsiyetçi, ayırımcı, ırkçı ve kadına yönelik şiddeti körükleyen bir dil hâkim. Bu dile karşı mücadele etmek, kadın odaklı haberciliği geliştirmek amacıyla Kürdistan ve Türkiye’de kadın gazetecilerin dernek çatısı altında bir araya gelip saldırılara karşı örgütlenmesi çok önemli. Eşitsizliğin fazlasıyla var olduğu bir ülkede kadın gazetecilerin medyada var olma mücadelesi açısından MKG’nin kurulması cesaret verici bir öneme de sahip” dedi. Metina, MKGP’nin feshedilmeyeceğini, faaliyetlerine devam edeceğini sözlerine ekledi.
“Kadın gazetecilerin birbirini desteklemesi önemli”
Metina, sansür yasasıyla birlikte kadın gazetecilere yönelik yoğun olan engelleme ve baskıların daha arttığını ifade etti. İstanbul Sözleşmesi’nin feshedilmesi, 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun'un değiştirilmek istenmesi ve kadın kazanımlarına yönelik saldırıların, kadın gazetecilere yönelik saldırılardan bağımsız olarak ele alınmaması gerektiğini belirtti. Kadınların, gazetecilik alanında olduğu gibi yaşamın bütün alanlardaki çalışma yaşamından uzaklaştırılmaya çalışıldığını söyleyen Metina, kadın gazetecilere şiddet uygulayanların da serbest bırakıldığına dikkat çekti.
Hem Türkiye’de uluslararası alanda baskı ve haksızlıklara uğrayan gazetecilerle dayanışmayı büyütme konusunda büyük eksiklikler yaşandığını ifade eden Metina, sözlerini şöyle sürdürü:
“Yeteri kadar kamuoyu ve dayanışma oluşturulmadığı için mevcut iktidar bundan güç alıp gazetecilerin sesini kısmak için baskılarını derinleştiriyor. Bu yüzden dünyadaki bütün kadın gazetecilerin bu anlamda birbirini desteklemesi çok kıymetli. Bütün kadınların sesi bir olunca baskılar ve işkenceler son bulabilir.
Afganistan, Pakistan ve dünyanın çoğu yerinde kadınlar gazeteci kimliklerinden dolayı yargılanırken, Kürt kadın gazetecilerse Türkiye’de hem gazeteci kimliklerinden dolayı hem de Kürt oldukları için yargılanıyorlar. İşte bu yüzden Türkiye’de bir gazetenin ilk kadın genel yönetmeni olan Gurbetelli Ersöz’ün hayatını kaybedişinin yıl dönümü olan 7 Ekim’de Mezopotamya Kadın Gazeteciler Derneğinin kuruluşu ilan edilecek. Eğer Gurbetelli bu gün yaşasaydı o da asla boyun eğmeyin derdi.”
Mezopotamya Kadın Gazeteciler Platformu’nun kadın gazetecilerin mesleki gelişimi, kadın gazetecilerin korunması, örgütlülüğün geliştirilmesi konusunda yaptığı çalışmaları daha ileriye taşıyacaklarını aktaran Metina, “Mezopotamya Kadın Gazeteciler Derneği olarak biz hem Ortadoğu’daki hem de dünyadaki bütün kadın gazetecilerin sesi olmak için çalışmalarımıza devam edeceğiz” dedi.
