Rojbash’a getirilen gösterim yasağı ifade, basın, sanat özgürlüğü haklarının yanı sıra ayrımcılık yasağını da ihlal ediyor
Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA), Özkan Küçük imzalı Rojbash adlı filminin gösterime girmesini engelleyen Kültür Bakanlığı kararını Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı. Başvuruda, anayasal hak ihlali gerekçesiyle filmin gösterim yasağının kaldırılması talep edildi.
"Sanatsal ifade özgürlüğüne ağır müdahale"
MLSA’nın Anayasa Mahkemesi’ne sunduğu başvuruda, filmin gösteriminin yasaklanmasının Anayasanın 26. maddesiyle korunan ifade özgürlüğü, 27. maddesiyle korunan sanat özgürlüğü ve Anayasa 28. maddesiyle güvence altına alınan basın özgürlüğü ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) ifade özgürlüğünü koruyan 10. maddesini ihlal ettiği belirtildi.
Kürtçe oyun ve konser yasaklarına dair geçmiş işlem ve mahkeme kararlarının aktarıldığı dilekçede ayrıca Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM), 2007'de Kürtçe tiyatro oyunlarının sahnelenmesinin engellenmesi nedeniyle Türkiye'nin ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine karar verdiği hatırlatıldı.
Filmin gösterim yasağının Kürtçe olması nedeniyle getirildiğini vurgulayan dilekçede AİHS'in 14.maddesinde yer alan ayrımcılık yasağının da ihlal edildiği öne sürüldü.
2023 yılından beri beş farklı ülkede yedi farklı festivalde sahnelenen film Türkiye'de Kültür ve Turizm Bakanlığının filmin `ticari gösterime uygun olmadığına' dair kararı nedeniyle gösterilemiyor. Film, Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesindeki Sinema Filmlerini Değerlendirme ve Sınıflandırma Kurulu tarafından “"kamu düzeni, küçüklerin ve gençlerin ruh sağlığının korunması ve Anayasa'da öngörülen diğer ilkeler doğrultusunda ticari dolaşıma ve gösterime uygun olmadığı” gerekçesiyle yasaklanmıştı.
Anayasa Mahkamesi’ne sunulan dilekçede ayrıca İdare Mahkemesi’nin verdiği kararın AİHS 6. Madde ile korunan adil yargılanma hakkının ihlali olduğu öne sürülerek, idarenin argümanlarının somutlandırılmamamasına rağmen başvurucunun savunmasının alınmadan karar verildiği belirtildi.
Hukuki süreç nasıl ilerledi?
Rojbash filminin yapımcıları, filmin değerlendirme ve tescil sürecini tamamladıktan sonra, 17 Mayıs 2024’te gösterim için başvuruda bulundu. Ancak Sinema Filmlerini Değerlendirme ve Sınıflandırma Alt Kurulu, 30 Temmuz 2024’te filmin “ticari dolaşıma uygun olmadığına” karar verdi. Yapımcılar ve MLSA, bu karara karşı idare mahkemesine başvurdu ancak Ankara 3. İdare Mahkemesi, yürütmenin durdurulması talebini reddetti. Son olarak Ankara Bölge İdare Mahkemesi, 6 Ocak 2025’te verilen kararla yasağın devamına hükmetti. Tüm iç hukuk yollarının tükenmesi üzerine MLSA, 29 Ocak 2025’te Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu.
"Sansür değil, anayasal haklarımızı istiyoruz"
Başvuruya dair konuşan MLSA Eş-Direktörü Veysel Ok, “Bu yasak keyfi bir sansürdür. Sanatçının kendini ifade etme özgürlüğü, yalnızca belirli görüşlere göre şekillenemez” diyerek, Anayasa Mahkemesi’nden yasak kararının iptalini talep ettiklerini belirtti.
