- Adalet Bakanlığı’nın adli istatistiklerde yer vermediği ve kamuoyunda ‘sansür yasası’ olarak bilinen “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçlaması nedeniyle binlerce kişi hakkında dava ve soruşturma açıldığı ortaya çıktı.
- 2022 yılının sonunda kabul edilen değişikliğin ardından iki yılda 4590 kişi hakkında 4188 soruşturma açılırken, 33 kişi ise tutuklandı.
- MLSA’nın verilerine göre en az 56 gazeteci, yazar ve basın çalışanı hakkında 66 soruşturma açıldı.
- Adalet Komisyonu tutanaklarında yer alan verilere göre 2023 ve 2024 yıllarında sansür yasası kapsamında toplamda 384 dava açılırken, bunların 42’sinde mahkumiyet kararı verildi, 146 davada sanıklar beraat etti.
DENİZ TEKİN
Basın meslek örgütlerinin “sansür yasası” olarak adlandırdığı 7418 sayılı yasayla Türk Ceza Kanunu (TCK)’ye 217/A maddesine “Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçu eklendi. Yasa 18 Ekim 2022 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yasayla “Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.” hükmü getirildi.
Bakanlığın paylaşmadığı verileri AKP’li vekil açıkladı
Gazeteciler hakkında açılan soruşturmalarla gündeme gelen bu yasa maddesiyle ilgili veriler ise Adalet Bakanlığı tarafından paylaşılmadı. Bu konuda yapılan başvurular ise olumsuz sonuçlandı. Bakanlığın bilgi paylaşmadığı sansür yasasından dolayı bu güne kadar kaç kişi hakkında soruşturma ve dava açıldığına ilişkin veriler gün yüzüne çıktı.
AKP Milletvekili ve Adalet Komisyonu üyesi Nurettin Alan, kamuoyunda “etki ajanlığı” olarak bilinen Noterlik Yasa Teklifi’nin görüşüldüğü TBMM Adalet Komisyonunda Adalet Bakanlığı’nın aldığı TCK 217/A’ya ilişkin istatistikleri paylaştı. Bu verilerle ilgili e-posta yoluyla bilgi talep ettiğimiz Nurettin Alan herhangi bir dönüş yapmadı.
4 bin 188 soruşturma dosyasında şüpheli sayısı 4 bin 590
TBMM tutanaklarına yansıyan bu verilere göre yasanın uygulandığı 18 Ekim 2022 ile 10 Ekim 2024 tarihleri arasındaki iki yıllık sürede 4 bin 590 kişi hakkında “Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçlamasıyla soruşturma açıldı. Bu suçlamadan dolayı 2022 yılında açılan 139 soruşturma dosyasında 216 kişi, 2023 yılında açılan 2 bin 381 soruşturma dosyasında 2 bin 515 kişi, 10 Ekim 2024 tarihi itibarıyla açılan 1 bin 668 dosyasında ise 1 bin 859 kişi şüpheli olarak yer aldı. Bu soruşturmalar sonucunda 2022 yılında 44 kişi, 2023 yılında 1 bin 102 kişi ve 2024 yılında ise 859 kişi hakkında takipsizlik kararı verildi.
217/A’dan 33 kişi tutuklandı, 12 kişi ceza aldı, 88 kişinin de cezası ertelendi
Bu verilere göre, 2023 yılında 223 soruşturma dosyası, 2024 yılında ise 161 soruşturma dosyası davaya dönüştü. 2023 yılında açılan davaların 5 mahkûmiyet, 72’sinde beraat kararı verilirken, 15 tanesinde Hükmün Açıklanmasının Geriye Bırakılması (HAGB) kararı verildi. 2024 yılında açılan 7 davada mahkûmiyet, 77’si beraat ile sonuçlanırken, 16’sında HAGB kararı verildi.
Bu yasa nedeniyle 2022’de 3 kişi, 2023’te 24 kişi ve 2024’te 6 kişi olmak üzere toplam 33 kişi tutuklandı. Ancak kaç kişinin gözaltına alındığıyla ilgili herhangi bir veri yer almadı.
Bu verilere, TCK 217/A suçlamasıyla 3 Kasım 2024’te gözaltına alınıp daha sonra serbest bırakılan halktv.com.tr Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Dinçer Gökçe, Gazetepencere.com Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Nilay Can ve avukat İrem Çiçek dahil değil.
56 gazeteci, yazar ve medya çalışanı hakkında en az 66 soruşturma açıldı
MLSA verileri, Anayasa Mahkemesi'nin iptal ve yürürlüğünün durdurulması istemini 2023 yılında reddettiği “Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçunun gazetecileri susturmak ve haber yaptırmamak için sistematik olarak kullanıldığını gözler önüne seriyor. Bu verilere göre, yaptıkları haber, yorumlar ve sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek en az 56 gazeteci ve yazar ile internet sitesi yöneticisi, sayfa sahibi hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 217/A maddesinde düzenlenen “Halkı yanıltıcı bilgiye alenen yayma” suçunu işledikleri iddiasıyla 66 farklı soruşturma açıldı. Gazeteci Ahmet Kanbal hakkında 4, İsmail Arı ve Gökhan Özbek’e 3’er, Medine Mamedoğlu, Oktay Candemir, Fırat Bulut, Dinçer Gökçe ve Zübeyde Sarı hakkında ise 2’şer soruşturma açıldı.
Yedi gazeteci ve medya çalışanı tutuklandı
Gazeteci Mehmet Güleş, Fırat Bulut, Serdar Akinan, İlknur Bilir, Dinçer Gökçe (2 defa), Cengiz Erdinç, Sinan Aygül, Ali İmat, İbrahim İmat, Nilay Can, Gökhan Özbek, Furkan Karabay ve Tolga Şardan gözaltına alındı. Sinan Aygül, Ali İmat, İbrahim İmat ve Tolga Şardan tutuklandı. Yine Aykırı Genel Yayın Yönetmeni Batuhan Çolak ile Ajans Muhbir ve Haber Report sayfalarının yöneticileri Süha Çardaklı ve Furkan Güngör internette ve sosyal medyada nefret söylemi niteliği şeklinde paylaşımlar yaptıkları gerekçesiyle tutuklandı.
Kanbal: bu yasa basın özgürlüğü önünde ciddi bir engel
Mezopotamya Ajansı (MA) muhabiri Ahmet Kanbal, TCK 217/A suçlamasıyla hakkında en fazla soruşturma açılan gazetecilerden biri. Kanbal, siyasi iktidarın bütün baskı ve engellemelere rağmen gazetecilik yapmakta direnenleri susturmak, gazeteciliği ortadan kaldırmak bu düzenlemeyi hayata geçirdiğini, bunun içinde yargıya sopa olarak kullandığını söyledi. Yasa maddesinin yürürlüğü girmesinden itibaren gazetecilere karşı yaygın olarak kullanıldığının ortaya çıktığını belirten Kanbal, bunun sansür ve oto sansüre neden olduğuna dikkat çekti. Basın ve ifade özgürlüğü önünde ciddi bir tehdit olan bu yasa maddesinin iptal edilmesi gerektiğini aktaran Kanbal, bütün baskı ve engellemelere rağmen gazeteciler olarak halkın haber alma hakkını savunmaktan vazgeçmeyeceklerini vurguladı.
