13 Mart haftası: Gazetecilik ve ifade özgürlüğü davaları

Bu hafta da birçok gazetecilik ve ifade özgürlüğü davasının duruşmaları görülecek. İşte haftanın duruşma takvimi:

14 Mart Salı

• Gazeteci ve sosyolog Adil Demirci’nin “terör örgütü üyeliği” ve “terör örgütü propagandası” suçlamalarıyla yargılandığı davanın 14. duruşması İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesinde, saat 09.40’ta görülecek. Adil Demirci, yaklaşık 10 ay tutuklu kaldıktan sonra 14 Şubat 2019 tarihinde görülen ikinci duruşmada adli kontrol tedbiri ile tahliye edilmişti. Davanın 13 Ekim 2022 tarihinde görülen 13. duruşmasında mahkeme, Demirci ile birlikte yargılanan diğer 19 kişinin dosyasının ayrılmasına karar vermişti.
• Kanun Hükmünde Kararname ile kapatılan Özgür Gündem Gazetesi’nin Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Reyhan Çapan’ın “düzeltme ve cevabın uygun yayımlanmaması” suçlamasıyla yeniden yargılandığı davanın üçüncü duruşması İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesinde, saat 10.15’te görülecek. 20 Ocak 2015 tarihli iddianamede Eren Keskin ve Çapan’a yöneltilen suçlamaya gazetenin 17 Haziran 2014 tarihli nüshasında yayımlanan “Çocuk Katilleri” başlıklı haber hakkında Adana 3. Sulh Ceza Hakimliğinin 24 Eylül 2014 tarihinde verdiği karar üzerine 23 Ekim 2014 tarihinde “Düzeltme ve özür” başlığıyla yayımlanan tekzibin usulüne uygun yayımlanmaması gerekçe gösterilmişti. İddianame savcısı, Keskin ve Çapan’ın 5187 sayılı Basın Kanunu’nun 18/1-2c ve 3. maddeleri uyarınca cezalandırılmalarını talep etmişti. Davayı gören İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi Çapan ve gazetenin Eş Genel Yayın Yönetmeni olan Eren Keskin’i 50 bin TL adli para cezasına çarptırılmıştı. Keskin hakkındaki cezada hükmün açıklanması geriye bırakılmış; Çapan’ın avukatları ise cezaya itiraz etmişti. Dosyayı inceleyen Yargıtay 19. Ceza Dairesi, basit yargılama usulünün ihlal edildiği gerekçesiyle Çapan’a verilen hükmü bozmuştu. Davanın 16 Haziran 2022 tarihinde görülen ilk duruşmasında mahkeme, katılan S. A. hakkında adres araştırması yapılması için kolluğa müzekkere yazılmasına karar vererek davayı ertelemişti. Davanın 22 Kasım 2022 tarihinde görülen ikinci duruşmasında esas hakkındaki mütalaasını sunan iddia makamı, Çapan’ın cezalandırılmasını talep etmişti.
• Kapatılan Özgür Gündem gazetesinin Genel Yayın Yönetmenleri Hüseyin Aykol, Zana Bilir Kaya, gazetenin eski sorumlu müdürü İnan Kızılkaya ve siyasetçi Hatip Dicle’nin “Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, Devletin kurum ve organlarını aşağılama” suçlamalarıyla yargılandığı davanın 24. duruşması İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesinde, saat 10.20’de görülecek. İddianamelerde Aykol, Kaya, Kızılkaya ve Dicle’ye yöneltilen suçlamalara gazetede farklı tarihlerden yayımlanan haberler delil olarak gösteriliyor.
• İleri Haber eski Genel Yayın Yönetmeni Doğan Ergün ve dönemin Sorumlu Müdürü olan mevcut Genel Yayın Yönetmeni İzel Sezer’in Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eski avukatı Mustafa Doğan İnal’ın şikayeti üzerine “iftira”, “hakaret” ve “kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaların kaydedilmesi suretiyle elde edilen verilerin basın ve yayın yoluyla hukuka aykırı olarak ifşa edilmesi” suçlamalarıyla yargılandığı davanın beşinci duruşması İstanbul 33. Asliye Ceza Mahkemesinde, saat 11.50’de görülecek. Boğaziçi Sergi davasının, Berkin Elvan’ın ebeveynlerinin “cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla yargılandığı davanın ve tiyatro sanatçısı Genco Erkal’ın “cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla yargılandığı davanın iddianamelerini de hazırlayan savcı tarafından hazırlanan iddianamede gazetecilere yöneltilen suçlamaya 2 Aralık 2020 ve 16 Aralık 2020 tarihinde İleri Haber’de yayınlanan haberler delil olarak gösteriliyor. Davanın 10 Mart 2022 tarihinde görülmesi planlanan duruşması hava muhalefeti nedeniyle hakim ve savcıların idari izinli sayılması üzerine ertelenmişti. Davanın 13 Eylül 2022 tarihinde görülen üçüncü duruşmasında mahkeme, iddianamede de isimleri geçen Ahmet Şık ve Barış Terkoğlu’nun dinlenmesi talebini “yargılamaya katkı sağlamayacağı” gerekçesiyle reddetmişti. Davanın 8 Aralık 2022 tarihinde görülen dördüncü duruşmasından altı gün önce esas hakkındaki mütalaasını sunan savcı, gazetecilerin cezalandırılmasını talep etmişti.

15 Mart Çarşamba

• Gazeteci Fırat Fıstık ve dönemin GerçekGündem Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Ozan Buz’un Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından Boğaziçi Üniversitesi’ne rektör olarak atanan Mehmet Naci İnci’nin şikayeti üzerine “kişisel verileri hukuka aykırı olarak ele geçirmek veya yaymak” suçlamasıyla yargılandıkları davanın ikinci duruşması İstanbul 46. Asliye Ceza Mahkemesinde, saat 10.03’te görülecek. İddianamede gazetecilere yöneltilen suçlamaya Fıstık’ın o dönem muhabiri ve Buz’un o dönem Sorumlu Yazı İşleri Müdürü olduğu GerçekGündem haber sitesinde 6 Ekim 2021 tarihinde yayınlanan haber delil olarak gösteriliyor. Suçlama konusu yapılan haberde Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerinin Naci İnci’nin şikayeti üzerine gözaltına alınarak 6 Ekim 2021 tarihinde tutuklandığı kamuoyu ile paylaşılmıştı. Suçlama konusu yapılan haberin Veli Ağbaba ve Gökhan Özbek tarafından paylaşıldığını vurgulayan iddianame savcısı, “Boğaziçi Üniversitesi Rektörü sıfatıyla kamu görevi icra eden müştekinin istemesi halinde kendi görev yaptığı üniversitenin internet sitesinde ya da şahsi hesaplarında yayınlayabileceği, ancak kişisel veri mahiyetinde olması sebebiyle başkalarının bilmesini istemediğinden dolayı paylaşmadığı ikamet adres bilgileri ve T.C. kimlik numarasını da içerir bilgilerin müştekinin hedef haline gelmesine de sebebiyet verebilecek şekilde blur efekti kullanılmaksızın” paylaşıldığını iddia ederek gazetecilerin cezalandırılmasını talep ediyor. İddianamede Fıstık ve Buz hakkında “kişilerin huzur ve sükununu bozma”, “gizliliğin ihlali” ve “iftira” suçlarından kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiği de belirtiliyor. Davanın 9 Aralık 2022 tarihinde görülen ilk duruşmasında mahkeme, Naci İnci’nin davaya katılma talebini kabul etmişti.

16 Mart Perşembe

• Gezi Parkı eylemleri sırasında polis tarafından hedef alınarak başından vurulan ve 269 gün komada kaldıktan sonra 11 Mart 2014 tarihinde yaşında yaşamını yitiren Berkin Elvan’ın annesi Gülsüm Elvan ve babası Sami Elvan’ın “cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla yargılandıkları davanın dördüncü duruşması İstanbul 43. Asliye Ceza Mahkemesinde, saat 09.30’da görülecek. Yedi Boğaziçi Üniversitesi öğrencisinin yargılandığı “Sergi Davası”nın da iddianamesini hazırlayan savcı tarafından hazırlanan iddianamede Gülsüm Elvan ve Sami Elvan’a yöneltilen suçlamaya Berkin Elvan Davası’nın 23 Eylül 2020 ve 29 Ocak 2021 tarihinde görülen duruşmaları sonrası yapılan basın açıklamalarında kullanılan ifadeler delil olarak gösteriliyor. Suçlama konusu yapılan basın açıklamalarında o dönem Başbakan olan Recep Tayyip Erdoğan’ın Berkin Elvan’ın da ölümüyle sonuçlanan polis şiddetini kastederek sarfettiği “Emri ben verdim” ve “Polis, Taksim’de kahramanlık destanı yazdı” sözleri hatırlatılmıştı. Gülsüm Elvan ve Sami Elvan hakkındaki soruşturmaların “hukuki ve fiili irtibat” gerekçesiyle birleştirildiği bilgisine yer veren iddianame savcısı, suçlama konusu basın açıklamalarından iddianameye eklediği konuşmalarda geçen hangi ifadeler için Gülsüm Elvan ve Sami Elvan’ın  “cumhurbaşkanına hakaret” suçundan cezalandırılmasını talep ettiğini ise belirtmiyor. İddianamede Gülsüm Elvan ve Sami Elvan’ın avukatı olarak listelenen Can Atalay, Gezi Davası’nda 18 yıl hapse mahkum edildiği için cezaevinde bulunuyor. Davanın 25 Ekim 2022 tarihinde görülen üçüncü duruşmasında mahkeme, dava dosyasını esas hakkındaki mütalaasını hazırlaması için iddia makamına göndermişti.
• Demokratik Modernite dergisi Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Ramazan Yurttapan, editör Haydar Ergül, derginin suçlama konusu yapılan 37. sayısında yazıları bulunan Cihan Doğan, Musa Şanak ve Zülal Nazan Üstündağ’ın “Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, devletin kurum ve organlarını aşağılamak” suçlamasıyla yargılandıkları davanın ikinci duruşması İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesinde, saat 10.10’da görülecek. İddianamede Yurttapan, Ergül ve yazarlara yöneltilen suçlamaya derginin 37. sayısında yer alan sekiz makalede kullanılan ifadeler delil olarak gösteriliyor. İsnat edilen suçun aleni olarak ve zincirleme biçimde işlendiğini iddia eden savcı, talep ettiği cezanın da bu durum gözetilerek artırılmasını talep ediyor. Yurttapan, Ergül ve yazarlar hakkındaki iddianameyi hazırlayan savcı, 19. Feminist Gece Yürüyüşü’ne katılan ve yürüyüş sırasında “Zıpla, zıpla; zıplamayan Tayyip’tir” sloganı ile birlikte ritme uygun olarak zıplayan 17 kadın hakkında “cumhurbaşkanına hakaret” ve “2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek” suçlamalarının yöneltildiği iddianameyi de hazırlamıştı. Davanın 8 Kasım 2022 tarihinde görülen ilk duruşmasında mahkeme, Nazan Üstündağ ve Cihan Doğan hakkındaki yakalama emrinin infazının beklenmesine ve Ramazan Yurttapan, Haydar Ergül ile Musa Şanak’ın duruşmalardan vareste tutulmasına karar vermişti.
• Aralarında gazeteci Zekine Türkeri ile birlikte Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul İl Eş Başkanları Elif Bulut ve Erdal Avcı’nın da olduğu 19 kişinin “2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek” suçlamasıyla yargılandıkları davanın dördüncü duruşması İstanbul 49. Asliye Ceza Mahkemesinde, saat 14.00’te görülecek. HDP İstanbul İl Örgütü 21 Kasım 2020 tarihinde Demokratik Toplum Kongresi’ne (DTK) yönelik gözaltılara karşı Taksim Tünel’de basın açıklaması yapmak istemiş, polisin müdahalesi sonrası 22 kişi gözaltına alınmıştı. İstanbul 49. Asliye Ceza Mahkemesi, daha önce kendisine sunulan iddianameyi “terör örgütü propagandası yapmak” suçunu barındıran argümanlar içerdiği ve 2911 sayılı kanun gereği kitleye dağılmaları konusunda uyarı yapılıp yapılmadığı bilgisinin de eksik olduğu gerekçesiyle iade etmişti. Davanın 28 Haziran 2022 tarihinde görülen ikinci duruşmasında mahkeme, derhal beraat taleplerini reddederek savunması alınmayan sanıklar hakkında zorla getirme emri düzenlenmesine karar vermişti. Davanın 13 Aralık 2022 tarihinde görülen üçüncü duruşmasında mahkeme, esas hakkındaki mütalaanın hazırlanması için dosyanın iddia makamına gönderilmesine karar vermişti.
• İnsan Hakları Derneği (İHD) Eş Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan’ın “Türkiye Cumhuriyeti Devletini alenen aşağılamak” suçlamasıyla yargılandığı davanın üçüncü duruşması Ankara 24. Asliye Ceza Mahkemesinde, saat 14.15’te görülecek. İddianamede Türkdoğan’a yöneltilen suçlamaya ihbar üzerine tespit edildiği iddia edilen ve 24 Nisan 2017 tarihinde derneğin internet sitesinde yayınlanan “Adalet ve Hakikat İçin Ermeni Soykırımı’nın İnkârına Son!” açıklama delil olarak gösteriliyor. 30 Aralık 2021 tarihli sekiz sayfalık iddianamenin dört sayfasında uluslararası sözleşmelerin ifade özgürlüğünü garanti altına alan ilgili maddelerine ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin ifade özgürlüğü konusundaki yerleşik içtihadına yer veren iddianame savcısı, suçlama konusu açıklamanın bu bağlamda değerlendirilemeyeceğini iddia ediyor. AİHM Büyük Daire’nin Perinçek v. İsviçre kararına atıfta bulunan iddianame savcısı, “1948 yılından önceki herhangi bir tarihte yaşanmış hiçbir acı nedeniyle bir millete ve topluluğa karşı soykırım suçlaması yöneltilemez” iddiasıyla suçlama konusu açıklama için “sarf edilen sözler Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini tarih önünde zan altına bırakan açıklamalardır” ifadelerine iddianamede yer veriyor. Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş bir sivil toplum örgütünün “Türk Milletinin, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin menfaatlerinin aleyhine çalışmalar” yapmasının “düşünülemez” olduğunu belirten iddianame savcısı, “yer alan açıklama ve iddiaların Türk Milletini tarih önünde ve uluslararası toplumda küçük düşürmeye matuf bir nitelik arz ettiği, Türkiye Cumhuriyeti Devletini ve Türk Milletini alenen aşağılayıcı mahiyette olduğu, ifade hürriyetinin sınırlarının aşıldığı” iddiasıyla Türkdoğan’ın cezalandırılmasını talep ediyor. Adalet Bakanlığına gönderilen soruşturma izni dilekçesinde Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının Türkdoğan hakkında “Türk Milletini ve Türkiye Cumhuriyeti Devletini alenen aşağılama” iddiasıyla fezleke hazırladığı fakat suçlama konusu ifadelerin “Türkiye Cumhuriyeti Devletini alenen aşağılama” kapsamında değerlendirilmesi gerektiği belirtilerek Türkdoğan hakkında bu eylemden soruşturma izni verilmesi talep edilmişti. Bakanlık, 10 Aralık 2021 tarihinde Türkdoğan hakkında soruşturma yapılmasına izin vermişti. İddianameyi hazırlayan savcı, daha önce Süleyman Soylu’nun şikayeti üzerine derneğin 29 Haziran 2018 tarihli bir açıklamasını gerekçe göstererek Türkdoğan hakkında “kamu görevlisine hakaret” suçlamasıyla iddianame hazırlamıştı. Davayı gören Ankara 60. Asliye Ceza Mahkemesi, Türkdoğan’a isnat edilen suçun yasal unsurlarının oluşmadığına kanaat getirerek beraatine hükmetmişti. Aynı savcı, ihraç edilen sosyolog ve yazar Veli Saçılık hakkında da Saçılık’ın sosyal medya paylaşımlarını gerekçe göstererek Devlet Bahçeli ve Süleyman Soylu’nun şikayeti üzerine “kamu görevlisine hakaret (iki kez)” suçlamasıyla iddianame hazırlamıştı. Türkdoğan’ın TCK 301 suçlamasıyla yargılandığı davanın 2 Mart 2023 tarihinde görülen ikinci duruşmasında Ankara 24. Asliye Ceza Mahkemesi, esas hakkındaki mütalaanın hazırlanması için dosyanın iddia makamına gönderilmesine karar vermişti.

*Bu işin hakları, Atıf-Gayriticari (CC BY-NC) Lisans ile kısmen saklıdır. Bu iş, MLSA’ya atıf ile ve ticari olmayan amaçlar ile kullanılıp dağıtılabilir.