Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) tahliye kararının uygulanmaması üzerine, tutuklu milletvekili Can Atalay’ın avukatları dosyayı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne taşıdı, Mahkeme, başvuruyu Türkiye’ye ileterek AYM kararının uygulanmamasını sordu
Anayasa Mahkemesi’nin seçme ve seçilme hakkının ihlal edildiğine hükmettiği ve derhal tahliye edilmesi gerektiğini söylediği TİP milletvekili Can Atalay hakkındaki kararı, Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin uygulamayı reddetmesi üzerine, Atalay’ın avukatları Atalay’ın ‘kişi özgürlüğü ve güvenliği’, ‘adil yargılanma’, ‘cezada kanunilik ilkesi’, ‘ifade özgürlüğü’, ‘toplantı ve örgütlenme özgürlüğü’ haklarının ihlal edildiğini ve Türkiye’nin ‘kötüye kullanma yasağı’nı ihlal ettiğini ileri sürerek dosyayı 16 Nisan 2024’te Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne taşıdı.
Dosyayı 27 Ağustos 2024’te Türkiye’ye ileten Mahkeme, Atalay’a ilişkin Anayasa Mahkemesi kararının uygulanmadığını söyleyerek, davanın Osman Kavala’nın da yargılandığı ‘Gezi Davası’ olduğunu hatırlattı.
Mahkeme, Türkiye’ye, Yargıtay’ın Anayasa Mahkemesi kararına rağmen Atalay’ı serbest bırakmamasının adil yargılanma hakkını, etkili başvuru hakkını, seçme ve seçilme hakkını ihlal edip etmediğini sordu.
Türkiye’nin cevap vermesinin ardından dosya Mahkeme tarafından görüşülecek. Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş kararlarını uygulamaması nedeniyle Bakanlar Komitesi tarafından denetleniyor.
Ne olmuştu
Gezi Davasında sanık olarak yargılanan Can Atalay hakkında 2022 yılında İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 18 yıl hapis cezası verilmiş ve Atalay tutuklanmıştı. Karar Aralık 2022’de istinaf mahkemesi tarafından onandıktan dosya Yargıtay’a gönderildi.
Yargıtay’ın incelemesi beklenirken Can Atalay, Mayıs 2023 seçimlerinde TİP Hatay Milletvekili olarak seçildi ve milletvekilliği dokunulmazlığı kazandığı gerekçesiyle Yargıtay’a başvurarak tahliyesini istedi.
Yargıtay 3. Ceza Dairesi, Atalay’ın dokunulmazlığının devlete karşı işlenen suç olduğu gerekçesiyle bu davada söz konusu olmayacağını iddia ederek talebi Temmuz 2023’te reddetti, bunun üzerine Atalay’ın avukatları tahliyesi için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.
Anayasa Mahkemesi tarafından 5 Ekim 2023 tarihinde karar verilmesi beklenirken, Yargıtay 3. Ceza Dairesi, hükmü onayarak kesinleştirdi. Bunun üzerine Anayasa Mahkemesi, 25 Ekim’de aldığı karar ile Atalay’ın seçme ve seçilme hakkının ihlaline karar vererek, tahliye edilmesine karar verdi.
Dosya önce ilk derece Mahkemesine ardından Yargıtay 3. Ceza Dairesi’ne gönderildi. Ancak Yargıtay 3. Ceza Dairesi 8 Kasım 2023’te aldığı karar ile Anayasa Mahkemesi kararını uygulamayacağını açıkladı.
Anayasa Mahkemesi 27 Aralık’ta açıkladığı kararda ise ikinci defa hak ihlali kararı vererek Yargıtay’ın kararının “Türk hukukunda bulunmayan bir karar olduğunu” söyledi. Bunun üzerine Yargıtay 3. Ceza Dairesi 3 Ocak 2024’te aldığı karar ile AYM kararını yeniden tanımadığını açıkladı. Mahkemeler arasındaki bu tartışma ‘Anayasal Kriz’ olarak adlandırıldı.
Son olarak 30 Ocak 2024 tarihinde, Yargıtay kararının Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde okunması üzerine Atalay’ın milletvekilliği düşürüldü.
