Uygar Gültekin
Meta, Facebook, Instagram ve Threads platformlarındaki dezenformasyonla mücadelede sekiz yıldır sürdürdüğü üçüncü taraf doğrulama partnerliği programını ABD’den başlamak üzere sonlandıracağını açıkladı. MLSA’ya konuşan teyit.org kurucusu Mehmet Atakan Foça “dezenformasyonun önündeki engellerin büyük ölçüde kaldırıldığını, yanlış bilginin hızla yayılmaya devam edeceği” konusunda uyarıyor.
“Teyitçilerden kurtulacağız”
Meta’nın kurucusu Mark Zuckerberg, 7 Ocak'ta Instagram üzerinden yaptığı açıklamada şirketin üçüncü taraf doğrulama partnerliği programını (3PFC) sonlandıracağını açıkladı.
Zuckerberg “Teyitçilerden kurtulacağız,” dedi.
Bu değişiklik Meta’nın bütünlüklü bir politika değişikliğine gittiğine işaret ediyor. İçerik doğrulama programlarının kuramsal olarak yaptığı çalışmaları kendi topluluk üyelerine bırakacak. İsteyen içeriklerin altına notlar ekleyebilecek.
Meta’nın günlük 3 milyara yakın aktif kullanıcısı olduğu düşünüldüğünde politika değişikliğinin sonuçlarının da ne kadar önemli olduğu ortaya çıkıyor.
O yüzden bu değişiklik dezenformasyonun yayılması konusunda endişe veriyor.
Uygulama değişikliğinin dezenformasyonun yayılması konusunda yetersiz kalacağı ve bu adımın popülist yaklaşımları benimsemek olduğu konusunda eleştiriler var.
Yanlış bilgiyle başa çıkma sorumluluğu kullanıcılarda
Dezenformasyonla başa çıkma konusundaki yük aslında bize bırakılmış oluyor.
Her an akan onlarca postun ve görsellerin arasında gerçeği ayırt etmek bundan sonra bir hayli zorlaşacak.
Türkiye, özellikle kutuplaşmış siyasetin, şeffaf olmayan yönetim anlayışının ve medyanın sahiplik yapısı göz önüne alındığında dezenformasyon ile mücadelenin zor olduğu ülkelerden biri. Deprem, yangın gibi sıcak gelişmeler başta olmak üzere pek çok konuda dezenformasyonun yayılım hızı oldukça yüksek olabiliyor. Doğru bilgiye ulaşmak zaten çok zor.
Türkiye’de dezenformasyonla mücadele örneği: teyit.org
Türkiye’de doğrulama alanında çalışan kurumların eskilerinden biri teyit.org.
2016’dan bu yana Meta’nın doğrulama programı kapsamında çalışıyor. Platform üzerindeki yanlış bilgileri tespit ediyor ve bunları Meta’yla paylaşıyor. Meta da kendi politikaları çerçevesinde ilgili paylaşımların erişimini azaltma, kullanıcıları bilgilendirme veya içeriği kaldırma gibi adımlar atıyordu. Doğrulama konusunda da zaten uluslararası standartlar ve denetimler var.
teyit.org’un kurucusu Mehmet Atakan Foça, 2016 yılında başlayan doğrulama süreçlerinin Donald Trump'ın ABD başkanı seçilmesinin ardından, yalan haberin etkisiyle seçildiğine dair eleştiriler üzerine gündeme geldiğini söyledi.
Foça, şimdi bu uygulamanın yeniden bir ABD seçimi sonrasına denk gelmesine ilişkin şunları söyledi:
“Donald Trump'ın başkan olması ve Elon Musk'ın X platformunu satın almasıyla birlikte, dijital bilgi ortamı üzerindeki hakimiyetin, iktidarı pekiştirmek için bir araç olarak kullanıldığı görülüyor. Trump, 2016 yılından beri dijital teknolojileri kendi lehine bir güç aracı olarak kullanıyor. Cambridge Analytica skandalı da bu sürecin bir parçasıydı ve bu girişimler zamanla kurumsallaştırıldı.”
“Biz teyit ettik, Meta karar verdi”
Yaptıkları çalışmayla aynı zamanda haber sitelerinin de Meta’da görünürlük kaybetmemek için yanlış bilgileri kaldırmak zorunda olduğunu belirten Foça, sansür eleştirilerine “Biz, hangi içeriğin kaldırılacağına karar vermedik; yalnızca bilgilerin doğruluğunu teyit ettik. Nihai karar, Meta'nın politikalarına bağlıydı” diye yanıt verdi.
Foça, yeni uygulamanın başlamasıyla ilgili şu öngörülerde bulundu:
“Bugün, dezenformasyonun önündeki engeller büyük ölçüde kaldırılmış durumda ve yanlış bilgi hızla yayılmaya devam edecek. Bu durum, toplumsal kutuplaşmayı artırabilir. Dijital bağımlılığın artmasıyla birlikte analitik beceriler azalmış, bireylerin doğru ve yanlış bilgiyi ayırt etme kapasitesi düştü. Bu soruna karşı dijital okuryazarlık çalışmaları yürütüyoruz ve insanları bilinçlendirmeye çalışıyoruz. Ancak platformlar gerekli adımları atmadıkça bu çabaların yeterli olması zor görünüyor.”
“İnternet oligarşisi kullanıcıları etkileyen içeriklerin yayılmasına olanak sağlıyor”
Kutuplaşma ve güvensizlik uyarıları da yapan Foça,“Sonuç olarak, sosyal medya platformları mevcut politik ve ekonomik çıkarlar doğrultusunda hareket etmekte ve kullanıcıların üzerindeki etkilerini yeterince önemsemiyor. Dezenformasyonun yayılmasının uzun vadede toplumsal fayda yerine, kutuplaşmayı ve güvensizliği artıran bir mekanizmaya dönüştüğü açık. Günümüzde internet oligarşisi, kontrol edilemeyen bir güç olarak, Amerika’dan Türkiye’deki kullanıcıların zihinsel durumlarını etkileyebilecek içeriklerin yayılmasına olanak tanıyor” diye konuştu.
