Dört yılda 26 Kürtçe etkinlik kaymakamlık veya valiliklerce yasaklandı. MKM’nin 2021’de iptal edilen Berbang konseri ise İdare Mahkemesi kararıyla sanatsal ifade özgürlüğü ihlali sayıldı
MLSA Haber - 3 Mart, Dünya Müzik Özgürlüğü Günü olarak kutlanıyor. Ancak son yıllarda Türkiye'de, özellikle Kürtçe müzik etkinliklerinin ve konserlerin yasaklanmasına devam ediliyor. 2019 Temmuz ve 2024 Şubat arasında en az 26 Kürtçe etkinlik valilikler veya kaymakamlıklarca engellendi.
Bu tarihler arasında Kürtçe 17 yasaklama ile en fazla yasaklanan etkinlik konserler olurken buna ek olarak 7 tiyatro oyunu ve bir edebi söyleşi ve stand-up gösterisi yasaklandı.
Etkinliklerin yasaklanmasına sie pandemi koşulları, milli güvenlik endişeleri ve örgüt propagandası gibi gerekçeler gösterildi.
Örgüt propagandası iddiaları da yasaklamalarda en çok gerekçe olarak öne sürülen nedenlerden biri oldu. Örneğin, 8 Ekim 2019'da Şanlıurfa'da yedi müzisyenin konseri, örgüt propagandası gerekçesiyle iptal edildi.
“Milli güvenlik” Berbang’ın yasaklanmasına gerekçe yapıldı
Milli güvenlik endişeleri de yasaklamaların bir diğer nedeni. 16 Ekim 2021'de İstanbul'da Mezopotamya Kültür Merkezi'nin "Berbang" konseri, milli güvenlik gerekçesiyle yasaklandı.
İstanbul 6. İdare Mahkemesince 2023 yazında Berbang konserini yasaklayan Kadıköy Kaymakamlığı’nın kararını “ifade özgürlüğü, bilim ve sanat özgürlüğü, ve barışçıl toplantı hakkını ihlal ettiği” gerekçesiyle iptal etti. Ayrıca MLSA, 2023 Kasım’da bu konuda Avrupa Konseyi'ne bildirimde bulunarak Türkiye’de Kürtçe konser, tiyatro ve sanat etkinliklerine yönelik yasaklamaların arttığını ve bu konuda denetime devam edilmesi gerektiğini vurguladı.
Pandemi koşulları da yasaklamlara gerekçe yapıldı. 13 Ekim 2020'de Mardin'de Mirza Metin tarafından düzenlenen Kürtçe bir edebi söyleşi, pandemi gerekçesiyle iptal edildi. Aynı şekilde, 5 Aralık 2021'de Mardin'de Amed Şehir Tiyatrosu'nun "Tartuffe" oyunu da pandemi nedeniyle yasaklandı.
Bunun yanı sıra, birçok etkinlik gerekçe gösterilmeden iptal edildi. Örneğin, 29 Mayıs 2022'de Bursa'da Mem Ararat'ın konseri ve 16 Şubat 2024'te İstanbul'da Şano Ar'ın "Qral a Travis" adlı tiyatro oyunu, herhangi bir gerekçe sunulmadan yasaklandı.
Bu rakamlara göre her yıl en az dört Kürtçe etkinlik yasaklandı. Yedi etkinliğin yasaklandığı 2024 yılı ise en çok yasaklamanın görüldüğü yıl oldu. En çok yasaklama ise altı etkinliğin yasaklandığı İstanbul, oldu. Istanbul’u ise Mardin (4) ve Şırnak (3) izledi. Diğer yasaklar ise Ankara, Bingöl, Bursa, Dersim, İzmir, Kocaeli, Mersin, Muş, Urfa, Şırnak ve Van’da uygulandı.
2019 Temmuz 2024 Şubat tarihleri arasında yasaklanan Kürtçe etkinliklerin listesi:
|
Tarih |
Türü |
Düzenleyen |
Eserin adı |
Şehir |
Gerekçe |
|
07/20/2019 |
Konser |
İzmir Müzisyenler Derneği |
İzmir |
||
|
07/23/2019 |
Konser |
Mem Ararat |
Van |
||
|
07/28/2019 |
Konser |
Azad Bedran ile Zinar Sozdar |
Mardin |
||
|
10/08/2019 |
Konser |
Bilinmeyen yedi müzisyen |
Şanlıurfa |
Örgüt propagandası |
|
|
09/23/2020 |
Konser |
Roj Band |
Sokakta Sanat Var |
İstanbul |
|
|
10/13/2020 |
Edebi söyleşi |
Mirza Metin |
Avesta Yayınları |
Mardin |
Pandemi |
|
11/13/2020 |
Tiyatro oyunu |
İBB Şehir Tiyatroları |
Beru |
İstanbul |
|
|
11/14/2020 |
Tiyatro oyunu |
Dario Fo |
Beru |
Şanlıurfa |
Örgüt propagandası |
|
11/15/2020 |
Stand-up |
HDP İst Genç Meclisi |
Dawiya Dawi |
İstanbul |
|
|
10/16/2021 |
Konser |
Mezopotamya Kültür Merkezi |
Berbang |
İstanbul |
Milli güvenlik |
|
10/22/2021 |
Konser |
Mikail Aslan ve Cemil Qoçgiri |
Dersim |
||
|
11/15/2021 |
Konser |
Mem Ararat |
Ankara |
||
|
12/5/2021 |
Tiyatro oyunu |
Amed Şehir Tiyatrosu |
Tartuffe |
Mardin |
Pandemi |
|
03/06/2022 |
Tiyatro oyunu |
Şermola Performans |
Memu Zin |
Şırnak |
Gerekçesiz |
|
05/13/2022 |
Konser |
Aynur Doğan |
Kocaeli |
||
|
05/13/2022 |
Tiyatro oyunu |
Amed Şehir Tiyatrosu |
Don Kixot |
Kocaeli |
|
|
05/16/2022 |
Konser |
Metin-Kemal Kahraman |
Muş |
Gerekçesiz |
|
|
05/29/2022 |
Konser |
Mem Ararat |
Bursa |
Gerekçesiz |
|
|
09/11/2022 |
Konser |
Xece |
Şırnak |
Gerekçesiz |
|
|
09/27/2022 |
Konser |
Mem Ararat |
Mersin |
Gerekçesiz |
|
|
02/14/2023 |
Konser |
Azad Berdan |
Mardin |
Gerekçesiz |
|
|
06/19/2023 |
Tiyatro oyunu |
ŞanoWan |
Hay Lo Dîsa Tevlîhev Bû |
Bitlis |
Gerekçesiz |
|
11/11/2023 |
Konser |
Sanatça Organizasyonu |
Cizre Kültür ve Sanat Festivali |
Şırnak |
|
|
12/18/2023 |
Konser |
Mezopotamya Kültür Merkezi |
Em ê Bêjin-Biz Söyleyeceğiz |
İstanbul |
Gerekçesiz |
|
02/16/2024 |
Tiyatro oyunu |
Şano Ar, |
Qral a Travis |
İstanbul |
Gerekçesiz |
|
02/21/2024 |
Konser |
Metin-Kemal Kahraman Kardeşler |
Bingöl |
Gerekçesiz |
